上

Í

shàng

1. жоғары, биік, өр, бас, үсті, төбесі, басқы, алдыңғы, ілгергі, өткенгі, жоғарғы, шапалы, құнды, татымды, тамаша, ұтымды, таңдаулы, жақсы, әдемі, қадірлі, құрметті, қастерлі, сыйлы

山上 — тау үсті, тау төбесі

上面 — жоғары жақ, өр жақ, үстіңгі жақ

上篇 — алдыңғы бөлім, бірінш бөлім

往上看 — биікке қара, төбесіне қара

上星期 — алдыңғы апта, өткенгі жұма

上等货 — сапалы бұйым, таңдаулы зат

上客 — сыйлы қонақ, құрметті мейман, сый кісі, қадірлі мейман

上槛 — маңдайша

上行下效 — алдыңғы арба қалай жүрсе соңғы арба солай жүреді, көрген көргенін, көсеу түрткенін істейді, үлкен үйдегі күлсе кіші үйдегі езу тартады, сиыр су ішсе бұзау мұз жалайды

上谕 — патша пәрмені, хан жарлығы, патша әмірі

上苑 — патша бақшасы, хан бағы

上帝食品 — төре тағам, асыл тамақ

2. жоғарылау, өрлеу, көтерілу, биіктеу, өрмелеу, ілгерілеу, ұмтылу, жету, шығу, бару, жөнелу, кету, аттану, іліну, ілігу, үлгіру

上山 — тауға шығу, тауға бару, тауға кету

上调 — жоғарылау, көтерілу, өсу, молаю, арту, көбею, қымбаттау

上楼 — ғимаратқа көтерілу, жоғары шығу, ғимаратқа шығу

上京城 — астанаға аттану, астанаға жөнелу

赶上 — жету, үлгіру, іліну, ілігу

同志们快上啊 — ұмтылыңдар жолдастар

上马杯 — жолаяқ

3. істеу, жүргізу, кірісу, бастау, әкелу, тарту, қою, орнату, салу, отыру, міну, түсу, бұрау, қатайту, құю, молайту, арттыру, қосу, жағу

上水 — су құю, су молайту, су жіберу

上螺丝 — бұранда салу, винт орнату

上船 — кемеге отыру, қайыққа түсу, кемеге шығу

上班族 — қызметші, қызметкер

上自行车 — велосипедке міну

上颜色 — бояу жағу, бояу беру, өң беру, бояу

上药 — дәрі жағу, дәрілеу

这个工程一定要上 — бұл құрылысты қалайда бастау керек

上菜 — табақ тарту, тамақ әкелу

上汤 — сорпа әкелу, сорпа құю

上灯 — шам жағу

上绑 — байлап тастау, байлап қою, байлау

表该上了 — сағаттың бұралатын уақыты болған сияқты

4. енгізу, кіргізу, тізімдеу, тіркеу, алу, жазу

上计划 — жоспарға енгізу

上帐 — есепке кіргізу, есепке жазу, есепке түсіру, есепке тіркеу

上报 — газетке жазылу, газетте басылу

5. айту, баяндау, дәттеу, мәлімдеу, хабарлау, білдіру, жолдау, жөнелту, жіберу

上告 — арыз айту, арыздану, іздену

上表 — патшаға мәлімдеу, ханға дәттеу, басшылыққа білдіру, жоғарыға айту

6. жақ, тарап, алап, аумақ, туралы, жөнінде, хақында

理论上 — назариялық жақта, назария жөнінен

组织上 — ұйымдық жақта

内容上 — мазмұн жағында, мазмұны хақында

7. жатыс септігінің жалғаулары міндетін атқарады

桌子上 — үстелде, дастарқанда

书上 — кітапта, басылымда

会上 — мәжілісте, кеңесте

8. әлдебір істің, қимылдың, мақсаттың орындалғанын, орындаларын немесе беталысын білдіреді

选上代表 — уәкілдікке сайланды

爬上来 — өрлеп келеді

锁上锁 — құлпын сал, құлыптап таста

考上大学 — университетке түсті

沏上茶 — шай демдеді

II

shàng, shǎng

қытай тіліндегі төрт дыбыстың бірі